20 πράγματα που μας άφησαν τα “X-Files”

Έπεσα πάνω σε ένα πολύ όμορφο άρθρο για τα X-Files που σαν χθες πριν 20 χρόνια έκανε πρεμιέρα στις τηλεοράσεις και το αντιγράφω όπως το διάβασα!

Η σειρά που άλλαξε για πάντα την τηλεόραση κλείνει 20 χρόνια από την πρεμιέρα της. Το γιορτάζουμε μαζεύοντας 20 αναμνήσεις.
Θοδωρής Δημητρόπουλος 

Υπάρχουν οι εξαιρετικές σειρές, υπάρχουν οι αγαπημένες σειρές, και υπάρχουν και οι ιστορικές/σημαντικές σειρές. Και μετά υπάρχουν τα “X-Files”, που είναι όλα τα παραπάνω μαζί. Ήταν η σειρά που μας έκανε να πρωτοστηθούμε στις τηλεόράσεις συνειδτηοποιώντας για πρώτη φορά τι σημαίνει ‘αγωνία για τη συνέχεια’ και μυστήριο.

Όσοι ανήκουν στη γενιά που έζησε την ακμή των “X-Files” στην εφηβεία τους, θυμούνται πολύ καλά πώς η σειρά αυτή άλλαξε το πώς βλέπαμε τηλεόραση. Όσοι είναι νεότεροι, τότε απλά ας ζήσουν με τη βεβαιότητα πως ό,τι σειρά απολαμβάνουν σήμερα, δε θα υπήρχε αν μια μέρα σαν σήμερα, 20 χρόνια πριν, δεν είχαν κάνει πρεμιέρα τα “X-Files”.

10 Σεπτεμβρίου του 1993 ήταν όταν η Σκάλι αντίκρυσε για πρώτη φορά το σκονισμένο γραφείου του Μώλντερ, όταν για πρώτη φορά η κοσμοθεωρία μιας σκεπτικής επιστήμονα συγκρούστηκε με τον συνομωσιολογικό ενθουσιασμό ενός παραπεταμένου πράκτορα. Μαζί οι δυο τους (με την όποια περιστασιακή χείρα βοήθειας) θα εξερευνούσαν και θα έλυναν (ή δεν θα έλυναν) τις πιο περίεργες υποθέσεις, αντιμετωπίζοντας από παράξενους μεταλλαγμένους μέχρι φαντάσματα, κι από εξωγήινους μέχρι τον ίδιο τον θεό (που για κάποιο λόγο έχει τη μορφή του Burt Reynolds).

Με αφορμή λοιπόν την αυριανή 20ετή επέτειο μιας εκ των Πολύ Πολύ ΠολύΣημαντικών Σειρών, συγκεντρώσαμε σε μια λίστα, 20 πράγματα που μας άφησαν πίσω τα “X-Files” ακόμα κι όταν αυτοί οι ανοιχτοί φάκελοι έκλεισαν μια για πάντα.

Ο Φοξ Μώλντερ

Θυμάστε μια εποχή που οι τηλεοπτικοί ήρωες δε χρειαζόταν να είναι δολοφόνοι ή εγκληματίες; Δηλαδή μια χαρά είναι κι αυτοί (θέλω να πω, όχι “μια χαρά”, αλλά καταλάβατε) όμως κάπου θες να έχεις αυτό τον φοβερό, φευγάτο τύπο που απλώς αρπάζεσαι από την πίστη του στο αύριο, κρέμεσαι πάνω του, και ξεκινάς για να ζήσεις επκές περιπέτειες τρόμου και φαντασίας. Θεός Φοξ.

Και άρα ο David Duchovny

Για όλους τους φανς του “Californication”. Και γενικά του πιο κουλ, μιλάω-σα-να-μασάω-χαλίκια-αντί-για-τσίχλες, τηλεοπτικού τυπά που έχουμε γνωρίσει στη ζωή μας. Μπορεί και να είμαι λίγο υπερβολικάα προκατειλημμένος υπέρ του επειδή έχουμε γενέθλια την ίδια μέρα (*χτυπάει το στήθος του με γροθιά*) αλλά ας είναι.

Τα πειραματικά επεισόδια

Θα μπούμε στη μυθολογία αμέσως, αλλά πρώτα ας παραδεχτούμε κάτι. Στα “X-Files” ερχόσουν για τη μυθολογία αλλά έμενες για τα πειραματικά επεισόδια. Ασπρόμαυρα γορθικά παραμύθια τρόμου, επεισόδια όπου ο χρόνος κυλά ανάποδα, Εκείνο Που Γερνάει ο Μώλντερ, κωμικά offbeat αριστουργήματα-- η σειρά αυτή δε σταματούσε ποτέ να δοκιμάζει παράξενες και εκτός νόρμας ιδέες.

“Clyde Bruckman’s Final Repose”

Και πιο συγκεκριμένα, μας άφησε αυτό. Αυτό το επεισόδιο είναι το πώς πρέπει να γράφονται τα σενάρια. Είναι μαυρίλα, είναι αγωνιώδες, είναι έξυπνο και γεμάτο αναφορές, και είναι πολύ μα πολύ αστείο. Κέρδισε 2 Έμμυ και θεωρείται ένα από τα καλύτερα επεισόδια στην ιστορία της τηλεόρασης. Το απίστευτο δεν είναι αυτό όμως, αλλά ότι η σειρά είχε πολλά ακόμα σαν αυτό, σχεδόν ισάξιά του.

Το εξώφυλλο του Rolling Stone

Αχά, γιέα.

Οι ταινίες

Χμ εντάξει ΟΚ, δεν ήταν όλα καλά.

Η επιστημονική φαντασία στο mainstream

Διότι δεν μιλάμε τώρα για μια σειρά που δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς είδος είναι, όπως το “Twin Peaks”, αλλά για full-on, τερματισμένο μεταφυσικό sci-fi. Εξωγήινοι, υπεστρατιώτες, μεταλλαγμένοι, διαφορετικές χρονικές ζώνες, το μυστικό για την αθανασία, άνθρωποι που βλέπουν το μέλλον, τι θες και δεν το είχαμε. Κι όλα αυτά, σε μια σειρά-φαινόμενο, που παρακολουθούσαν εκατομμύρια κάθε βδομάδα, το συζητούσαν στις δουλειές τους οι γονείς μας και οι δάσκαλοί μας, δεν ήταν μια περιθωριακή σειρά που την έβλεπε μόνο η μπλογκόσφαιρα. Να τα Έμμυ, να τα εξώφυλλα, να το τηλεοπτικό ροκσταριλίκι. Τα “X-Files” αλλάξαν τις ισορροπίες.

Η Ντέινα Σκάλι

Η απεικόνιση της Σκάλι σίγουρα επηρέασε αποφασιστικά την εξέλιξη της ‘δυνατής γυναίκας πρωταγωνίστριας’ στην τηλεόραση. Επίσης σημαντικό: Δεν ήταν εκεί ως περιτύλιγμα του Μώλντερ. Οι δυο τους σχημάτιζαν ζευγάρι με όλη τη σημασία της λέξης.

Οι θεωρίες

Θυμάστε κάποτε που απλά βλέπαμε σειρές χωρίς να πολυσκάμε να τις αναλύουμε και να ψειρίζουμε το κάθε τι; Όχι, δεν θυμάστε; Ε, λογικό, γιατί αυτό σταμάτησε να συμβαίνει μετά τα “X-Files”.

Μάθαμε τι σημαίνει showrunner

Σήμερα μοιάζει δεδομένο επειδή ζούμε στην εποχή της πλήρους αναγνώρισης του TV auteur: Αν βλέπεις “Mad Men” ξέρεις ποιος είναι ο Matthew Weiner. Αν βλέπεις “Community” ξέρεις ότι η 4η σεζόν ‘δεν μετράει’ επειδή την έτρεχαν άλλοι δημιουργοί κι όχι ο Dan Harmon. Ο JJ Abrams τρέχει το Χόλιγουντ κι ο Joss Whedon είναι στην κορυφή του. Ξέρουμε πια πολύ καλά τι σημαίνει showrunner και πόσο σημαντικός είναι για τη φωνή, την εξέλιξη, το ‘τι λέει’ μια σειρά. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Αν κάποιος μας έμαθε πως και στην τηλεόραση μπορεί να υπάρχει δημιουργός με Δ κεφαλαίο, ήταν ο Chris Carter, αδιαμφισβήτητα ο πρώτος μεγάλος συγγραφέας-celebrity του μέσου. (Ο David Lynch ερχόταν από αλλού, δεν τον μετράω.)

Το “Breaking Bad”

Μιλώντας για showrunners, τα “X-Files” γέννησαν (υπό την καθοδήγηση προφανώς του Carter) μια μεγάλη γενιά γραφιάδων, πιαθνώς το μεγαλύτερο φυτώριο τηλε-σεναριογράφων μετά τα “Buffy” & “Angel” του Whedon. Ένας εξ αυτών, ο Vince Gilligan, θα προχωρούσε στην καριέρα του αρκετά ώστε να δημιουργήσει μια μικρή σειρούλα, όχι ότι είναι κάποιας ιδιαίτερης σημασίας, “Breaking Bad“ λέγεται, και θεωρείται μια από τις καλύτερες όλων των εποχών.

Γενικά όλη η σύγχρονη τηλεόραση

Αν ο Chris Carter είχε ένα δολάριο για κάθε φορά που κάποιος θα περιέγραφε τη σειρά του με τη φράση “προσπαθούμε να γυρίζουμε μια μικρή ταινία τη βδομάδα”, τότε θα είχε το μπάτζετ για να γυρίσει μια τρίτη ταινία μόνος του. (Ευτυχώς δεν το έχει.) Τα “X-Files” άλλαξαν την αντίληψη πως η τηλεόραση πρέπει να είναι κάτι πιο φτωχό ή/και φτηνό, πιο εφήμερο. Κάθε επεισόδιο, μυθολογίας ή μη, γυριζόταν, γραφόταν και φωτογραφιζόταν σα να επρόκειτο για μια μικρή (αλλά φανταστική) ταινία τρόμου. Αν πλέον ακούγεται κάπως γραφικό σαν δήλωση (σε μια εποχή που κανείς πια δεν αμφισβητεί το καλλιτεχνικό στάτους μιας σημαντικής τηλεοπτικής σειράς), τότε ήταν επανασταστικό. Η τηλεόραση, πριν τα “X-Files”, δεν είχε δουλειά να αποζητά τέτοιες καλλιτεχνικές αξιώσεις.

Η μουσική του Mark Snow

ΤΟΥρουρουρουΡΟΥρουυυυυυ

Η μανία του να απαντάς στα τηλέφωνα με το επίθετο

Τι, κανείς άλλος δεν το έκανε αυτό; Μόνο ο Μώλντερ, η Σκάλι κι εγώ;

Η Gillian Anderson

Νόμισες ότι δε θα την αναφέραμε.

Σημασία έχει η ερώτηση

Αυτό θα ερχόταν να δηλητηριάσει πολλές σειρές στο μέλλον, αλλά τελοσπάντων, όταν γίνεται καλά, είναι τρομερά απελευθερωτικό. Συμβαίνουν πράγματα, πολλά, φανταστικά πράγματα που σου κόβουν την ανάσα. Συχνά δεν έχει σημασία να βγάζουν νόημα- ευτυχώς, επειδή δεν βγάζουν. Όταν η προσέγγιση είναι “να κάνω τον θεατή να ενθουσιαστεί μπροστά στο awesomeness του αγνώστου”, το αποτέλεσμα είναι υπέροχο και εκνευριστικό την ίδια στιγμή. Oh well, αγαπάμε ό,τι αγαπάμε, και το αγαπάμε όπως είναι.

Η κουλτούρα του ίντερνετ

Μιλάμε για αρχές ‘90s, τη στιγμή που ακόμα και σήμερα έχεις σειρές και ταινίες που προσπαθούν απεγνωσμένα να ‘πιάσουν τον παλμό του ίdερνέτ’. Και το “X-Files” τα κατάφερε ενώ αυτό ήταν εν τη γενέση του, σα να μη συμβαίνει τίποτα. Η δημοφιλία της σειράς συνδέθηκε με την ανάπτυξη της κουλτούρας του ίντερνετ, με πολλές νέες τεχνολογίες να γίνονται αναπόσπαστο κομμάτι της σειράς, με τους ήρωες να χρησιμοποιούν μέιλ και τους Lone Gunmen ως αντιπροσώπους του υποψιασμένου φανατικού κοινού, που σάρωνε τα πρώιμα message boards και έψαχνε θεωρίες online. Πολύ μπροστά.

Η μυθολογία

Γιατί τελικά μπορούμε να μιλάμε όσο θέλουμε για τη φόρμα, και για το επίπεο παραγωγής, και για τις ερμηνείες και για τα έξυπνα σενάρια, αλλά είτε επρόκειτο για κάτι το επιτυχημένο, είτε όχι, τα “X-Files” έδειξαν έναν νέο δρόμο στο πώς αφηγείσαι μια ιστορία στην τηλεόραση. (Υπάρχουν “Lost” και “Fringe” δίχως ετούτο εδώ;) Η ‘μυθολογία’ όπως την εννοούμε σήμερα, έχει τις ρίζες της στη σειρά του Chris Carter, και στη στιγμή που ένας μοναχικός πράκτορας με τη δύσπιστη συνάδελφό του, άρχισαν σαν τρελοί να κυνηγούν στοιχεία, και να πιστεύουν. Speaking of,

Ότι θέλω να πιστεύω

Και φυσικά,

Ότι η αλήθεια είναι εκεί έξω